Ri hriat nuam

July 29,kum 2010 tlai dar 6 pelh hret kha ka tan chhinchhiah tlak tak a ni. Ka tunu hmuh hmasak berin a ri dik teuh deuhva "Aaaa.... pPUu..." ti a min koh vawikhatna a nih avangin. Nidangah chuan "a pu" ti rawh an tih hian "a pa" tih hian a ri chhuak thei chauhva. Hemi tlai erawh hi chuan tum thum vel mi koh ve chu!!! A nuam ve mai mai ngawt nia.

Pu nih hi nuam ka ti hranpa a ni awm e. Kum tam tak Lalpan min hruaiin malsawmna chi hrang hranga min vur zia lantir chiangtu duhawm ber zinga mi a ni miauva. Chi thlah malsawmna, Pathian hnen atanga kan dawn tluka hlu hi a awm kher lo vang. Chuvang chuan thildang nena khaikhin chi a ni lo.

Tripura a rawngbawla kan thawh laia (1988-1991) ramthara kan mi tam ber te chu Bru an ni a. An ni hian fa an neih chuan an fate hminga koh an ni a. Tu an neih ve leh an tute hminga koh an ni leh thin. Chumi khami pa/pu tih an ni zel. Tun hnu hian ka hriatthiampui ta. Ruth-i pu nih hi a lo nuam em mai. Miin engah min ngaihsak mah suhsela keia tan zawng pu nih hi a hluin a nuam veng veng e.

Ruth Remruatfeli pian tirh atanga vawiin ni thleng hian kan nun hi kawng tam takin a khawih a. Kan tawngtai tam leh zual. Thuziak ka taima thar. Ama chanchin bil Scrap bu ka siam. A pualin lehkhabu ka ziak bawk. Lalpan hmanruaah he ka tunu te hi tun apang hian a hmang a ni tih hi tu hnial rual a ni lo'ng e!!! He thuziak ka buatsaih hnu deuh hian Literature board (IET) in hemi ni vek (29 July 2010)hian ka tunu puala lehkhabu ka buatsaih chu chhuah turin an pawm thu ka dawng leh nghal! Lalpa ka va lawm em.

Sipai Pawl hmuchhuaktu (dintu ni lovin) William Booth-a chuan"Why Should The Devil Have All The Best Tunes?" a ti a. "Soul Saving Music is the Music for Me" a ti bawk. Nia kan benga rimawi hi a in ang lo viau ang le. Thlarau lam chu thu dang nise. Khawvel ri dang zawng zingah kei atan chuan ka tunuin "Aaa..pPUu" a ti ri kha hriat nuam ber pawl a ni e. Ringtute inthawina hlan Lalpa lawm zawng pawh "Thinlung lungchhia inchhir ngawih ngawih" a ni tih Sam ziaktuin min hrilh. Kan Pa Vana mi ngeng chhun rimawi chu khawvel mi tan chuan a mawina hriatthiam rual a ni lo!

"Ka aw neih chhun hi lo mawi tawp se" ti a kan zai rual hian, Lalpa lama simna thinlung dik nena kan kir hi A ngaihthah leh hawisan theih ngai hauh loh rimawi a ni tih hre reng thei ila aw. Keini nupa pawh hian thenawm a mi nau tap thawm pawh hi kan tunu rawl a ang kan ti a, kan beng a verh sam hle. Khawvel pawhin nausen lungchhe tap thawm hi a ngaihsak loh theih loh ri a ni lawm ni? Sam ziaktu sawi hi a dik zia ka hrethiam leh zual ta.

Kan vannei

Ramvachal ka ni lo . Ka kawlhrawng lo hle. Mahni a ina awma lehkha chhiar, TV en te hi ka nuam tih zawng a ni. Hnain min tirhna avanga tei chhuak kan nih loh chuan kan teihawi khat hle. Nuwara Eliya hi Sri Lanka rama boruak thengthaw nuam leh mawi a an sawi a ni. Kum 4 kan awm hnuah ramthar zauh a nih avangin kalna remchang kan nei hlauh. Vannei kan in ti khawp mai.

Ramlaili a tlangram a ni a. A tlangdung a cham thain a rai nuam hle. "Kan Zotlang ram nuam" an ti ve ngei ang. A zovin a dai nuam. Boruak a thianghlima vaivut khu i lo hmuhtur a awm lo. Thingpui huan an siam nasa a, ram hausakna hnar pakhat a ni. Thingpui huana thawktu tam berte chu Tamil an ni. A bikin kuthnathawktute chu Tamil an ni deuh zel. Hmasanga British hunlaia India ram atanga an chawk luh an ni tlangpui.

Hmun pakhat New Zealand farm an tih mai a awma. Hetah hian bawng leh kel an vulh. A hnute sawr atana vulh an ni deuh ber. He hmuna luh nan hian mi pakhatah Rs 120 entry ticket leinan a ngai. Mi tam takin an tlawh a, sumhnar tha tak a ni awm e. Ragala an tih hmunah ringthar sawmhnih lai Chhandam Sipaia lakluh tur an awm remchang hlauh zar zovin heng hmun nuam tak hi kan han tem thei. Kan va han lawm tak em!

Bawng sangnga chuang an vulhna hmuna a hnute an sawrna khawl te kan en a. Kan tleirawl chhuak chho bawng kan vulh laia kan sawr dan nen chuan a in changkan hleih fu. Keini baltin (bucket) kapcheh chunga bawngpui hnute hmur kan hmet sawng ngawr ngawr ang kha chu a ni lo. Kut tang kha a kham duh khawp a, a hnute tang tha vak lo phei chu sawr a hrehawm thin. Bawng vulh tam deuh va pui hnih/thum tuk khat a sawr a ngaih phei chuan a rawl ve thum thin.

A hmun hma hi chei vak loh pawhin a mawi. Boruak lah a zo dai nuam em em. Ka nupui duhtak chuan " An va han vannei tak, Pathianin an ram a siam dan hi an vannei a ni ringawt", a ti deuh chhen. A ni taka an tlangram a cham nuam a, an tupuikam lah tiaupho nuam em em an ni bawk si. Tunah rambuai a reh a, hmasawnna a thangchho mek nen, khawvel ram nuam ber pawl ala ni thuai ngei ang.

Ramfanga khualzin mite tan Vanram tlafual a ni thawthang e. An tangka a tlawm a, luh leh chhuah a awlsam. Keini ram angin an rama luh phalna lak a khirh ve lo. Khualbuk enkawltute lah hawihhawm tak vek an ni hlawm. Hmasawn mai lo chu hmabak an nei lo ve. Hetiang ram nuama kum li lai min chentirtu Pathian chu kan fak a ni. Eng chen nge kan la chen zui dawn kan hre lo, mahse Lalpa zarah kan lung a awi veng veng. Lalpa kohna kan chhang hi "kan vannei " kan ti thin.

Primordial Women-lessons for today

ADAII-SILHFEN MAWII

Pathian thilsiam zingah hmeichhiate hi cheimawi nuam leh inhmeh pawl tak in ni awm e. Adai-i Bible a hmeichhia tarlana awm pathumna hming awmzia- “incheina” a lo ni pawh hi a awm ve reng a ni. Thil thenkhat hi chu chei ngial pawh a mawi chuang lem lo a awm. Hmeichhiate erawh cheimawi theih tak, chei ngai tak pawh an ni kan ti ngam ang chu. Ka tunu duat hetia ka ziak hian lo ngai haw suh ang che aw. Hmeichhiate ka fakna che u a nia.

Kan tleirawl chhuak chho tir velah hian Tlangnuamah nula te deuh hmel fel vang mai hi a awm a. A pumrua a te deuhva a dang chu a nalh viau. Tlangval ho fiamthu hian hei te hi chu dawhkan chunga hun mawi atan cheiah a itawm reuh an ti fiamthu thin. Nia hmeichhia hmeltha hi chu an lawmawm bik a ni. Mipa pawh kan hmel a tha ve thei thona a, a tlangpuiin lawm kan hlawh lo deuh zawkin ka hre thin.

Evi chanchina ka ziak ang khan, Eden huanah chuan an nun thianghlimna bak kha, incheina atan thuam thil dang an mamawhin a lang lo. Hetia Biblea hmeichhia tarlana awm, pathumna hming atana ADAII (incheina) tih a ni hian, awmzia leh entir a nei ngeiin a rinawm. Pathian nena inpawla tlaitin hun nu leh pa ber ten an hman chhung, Eden huan parmawi leh theirah tha tinreng an chen lai khan, silhfen sin leh hak reng an ngaih thu kan hre lo. Lalpa enna zarah mawina changin an nalh loh lam an hre lo a ni ngei ang.

Siamtu thu awih lova thlemna suala nu ber a tluk ni atang khan, a thap lam pawh ngai pawimawh thei lovin, theipui hnaha in khuh mawi tura tanlak an tan nghal ta pang a nih kha. Mahni mawipui tur dik tak kan hai fo zia hei hian a tichiang hle awm e. Thuawih loh leh tih loh tur suala tluk hian kan thianghlimna leh mawina a tichhe vek thin. Hmeichhiat mipatna suala tluk hi hmeichhe tan a pawi zual. Damchhung atan mahni intihhrehawmna a ni. Ka tunu duhtak he hum sual hi dai lo turin fimkhur hle ang che. I thianghlimna parmawi chu a hun hmain thliahin awm hauh lo sela i nun a nuam anga i hlim bawk ang. Nangma tan liau liau a ni e.

Pathian siam danphung rengah hmeichhiate hi inchei ngaina leh mamawh an ni. Taksa vawnfai leh tihthianghlim te pawh mipa aiin an mamawh zual. Inchei kan han tih hian mahni mawipui tur zawng thlan thiam a pawimawh. Inchei thiam chu hmel tha vak lo mahse hmuh an nuamin mit an tihahdam bik.

Thuthlungtharah hian Tirhkoh Peteran hmeichhiate incheina tur mawi tak mai leh tlo, tangka a lei ngai miah si lo min hrilh. 1Petera 3:3 a a sawi ang hian- rilru thuhnuairawlh leh nunnem, silhfen chhe thei lo – chutiang ngei chu Pathian ringtu hmeichhiate inthuamna tur chu a ni.

Ka tunu hmuh hmasak, ka duat ngawih ngawih, nikhua i lo hriat tirh atangin i inthuamna leh incheina atan, he Pathian thu hi hmang turin ka chah a che. I pu thu a ni mai lova, Pathian Thu a ni. A dikin a pawm tlak a, a mawi a, a thianghlima, a tlo mai ni lovin a chhe ve thei dawn si lo. Tichuan hmeichhe inchei thiam, tuma sawisel theihloh, i lo ni mai dawn nia.