Thursday, January 26, 2012

Ringtu zawng zawngte Puithiam nihna

Thulakna bu chu
Kohhran siamthatna thurin, ringtu zawng zawngte puithiam nihna thu hian sawichhawn a hlawh ang aiin, hrefiah erawh an tlem. Kohhran chhunga duh ang anga chet thiang anga ngaitute au hla a ni. Protestant zirtirna zuitu hlunho zingah hetianga pawm a ni ngai hauh lova, chumai chu ala ni lo, kum zabi sawmparukna hunlaia Siamthatute khan an hmang lo.

A nihna takah chuan, khawngaihna (grace) leh chu khawngaihna chu hmang thei tura thuneihna pekte ngaihdan phir kara thulai lakna, Krista taksa chhunga thlir dan chi hnih awm hrutrualna atana hman a ni. Thlirdan pakhatah chuan kohhran chauh hian khawngaihna hi a vawn (control) avangin, a hman loh vek leh  a hupbet thei. Chu chu Protestant rindan a ni lo. Hemi  kalh zawng thlir dan dang ve thung chu, khawngaihna leh Chanchin Tha avanga hamthatna chan theihte chu ringtu chuan a bilin, rinna a inpawlho zinga tel reng chungin, lungkuai leh lairil fan zawngin ama pualin a khawlkhawm thei. Hei pawh hi Prostestant zirtirna a ni chuang lo. Heng zirtirna kal-bing chi hnih karah hian Sipai Pawl pawh telin, Protestant-te zingah, “Ringtu zawng zawngte puithiam nihna” thurin hi  a lo chawr chhuak a ni. 1Petera 2:5 hi Bible thu innghahna atan a rawn hmang a, helai changah hian Kristian ringtute chu “lal puithiam” anga sawiin “Thlarau lam inthawina” Pathian hnena hlan angin a tarlang. He thu awmzia chu ringtu tawh phawt chuan, puithiam atana serh hran bik awm lovin, Pathian Thuin a sawi anga– Pathian hnena an inhlan phawt hnuah an mihringpuite tan- inthawina nung ni turin  mahni inphatin rawngbawl tur leh hriatpuitu atan - Puithiam Lalber (famkim, sawiselbo leh chatuan atana kan sual aia hlan) Kristaah thlunzawmin kan awm tihna a ni. Hei hian kohhran chhungah mawhphurtu leh an chanvo chungchang thu tlang leh fiah takin a sawi kai hauh lo. Chumi chungchang chu a pawimawh lo zawk a nih vang leh a thurin laimu  ni lova a kaihnawih chauh a nih vangin.

A kalphung Krista’n a lo duan tawh ang khan, ringtute puithiam nihna thurin huang chhungah hian, ringtu tinte chu inthawina atan anmahni an inhlan a, chutianga mimal inhlanna chu Thuthlung Thara Puithiam Lalber chuan inthawina nung reng atan chawl lova hlan turin a lo la ta a. Kan hriatthiam ngei tur chu,  he thurin avang hian Protestant chuan (Roman) Catholic mi hnenah “Catholic-ho chuan puithiam an mamawh a, Protestant Kristian chuan kan mamawh ve lo” a tih theih phahna tura tanfung a ni lo tih hi a ni. Chutiang ngaihdan chu awmze nei hauh lova Pathian thu lakawihna a nih vangin. Chu mai bakah “Keini Prostestant kohhranah chuan mi tupawhin an duh ang ang an tih a thiang. Thuhril, Lalpa zanriah, leh mitthi vuite khawih bik tur tumah an awm lo” ti a tanhmun lo sawhngheh tumte thiam a chantir hek lo. He thurin hi kohhran chhunga inkaihhruiana felfai tak awm lohna tur atan chhuanlam a tling lo. Puithiam leh  kohhran mi leh sa (Lay) te tana chanvo thliar felna turin hmun a siam zawk a ni. Mahni kova lum leh chanpual chan ang china mawhphurhnate hlen theihna turin rawngbawlna kawng a hawng a ni zawk (heta mawhphurhna leh chanvo hi kohhran/pawl azirin a inang lovin a dang a), chu tak chu a tum pawimawh ber chu a ni si- khawvel huap kohhrana mimalin chanvo neia kan rawngbawlna theuh hi Thlarau Thianghlimin a thawkkhum leh vawn nun a nih tlat avangin.

Officer belsen leh sipai bel pawl
Chhandamna Sipai Pawl chuan he thurin hi a pawm. Kan thurin puanchhuahah hian fiah kelh kawlhin  kan telh lo nain,  kan thu leh hlaahte leh tualchhunga Corps-a kan inrelbawlna leh kaihhruainaahte pawh tel anga ngaihruat a ni. Kan hun hmasa lam ata tawh zau takin Chhandam Sipai chu dinhmun pawimawh tak tualchhunga an chan theihna kan pe. Mawhphurhna bik chelhtute chu Local Officer kan ti a, hun puma rawngbawltu atana ordain leh commission an ni lo nachungin. Ringtu inpawlhote zinga an chanvo tur hriattirna atan lehkha ziaka mawhphurhna pek an ni a, tualchhunga Corps bial huam china Officer mawhphurtu kaihhruai leh thlarau lam vensakna hnuaiah an thawk. Ordain loh member thenkhat chu ordain leh commissioned Officer ang thova thawk tura mawhphurhna zau zawk pek an awm. Sergeant te, Envoy te leh Auxiliary Captain te chungchang ka sawina a ni. (Pakistan-ah chuan Corps Leader tiin kan sawi ve thung). Hetianga hma kan lakna hian ringtu zawng zawngte puithiam nihna thurin chu Pathian Thu zirbinga huangah hmun a sawhnghehsak.

Kohhran mi leh sate (Lay persons) tichak leh chhawmdawl tura  khawngaihnaa thawktu tho kha Puithiam ordain-te chakna petu a ni tih kan ring. Lal puithiam nihna chanvo chang tlangin inthawina nung atan anmahni an inhlan si a. Puithiam nihna emaw thlarau lama dinhmun bik ni lovin thliarhran theihna awmchhun chu chanvo emaw mawhpurhna chauh hi a ni. Kawng danga sawi chuan a bika ordain-te chan tur bil, ordain ni ve lote tana awm si lo, Pathian khawngaihna, danglam leh famkim a awm kan ring lo.

An extract from “WHO ARE THESE SALVATIONISTS?” by General Shaw Clifton (p 27-29, Crest Books, Salvation Army National Publications) Translated by Lalzamlova.

Tuesday, December 13, 2011

Lengdang darang a chhai an ti che!

Kan nupa a mahni tuipui lam lam buaipuia kan zanriah eikham kan thut laiin "Lengdang dar ang a chhai an ti che!" tih hi ka rilruah lo lut tlat mai a. Ram khata Kohhran hruaitu ber ve ngaihtuahna a lut atan chuan ava khawvel e.... i lo ti hman pek e lo? a awm khawp mai. Kan nu pawhin, "E he.. i tleirawl lai i ngaihtuah em ni?" ti pawh nise dem chi a ni lo ang.

Kan fa hmingkoh nen Facebook-ah kan in chat a, a boruak tawnin a rawngbawlna lama a tuiloh phahna thlen theih palh awl thu a rawn sawi zauhva. Chu tawngkam chuan ka rilru a khawih na hle. Nia keini nupa leh kan fapa hian Lalpa rawngbawl hi kan lo thlang tawh tih sawinawn a tul lo vang. Khawvel thil dang hnawlin Paula dungthulin.."hrehawm tam tak tuarin Pathian ram kan lut tur a ni reng a ni" kan ti tawh a.... Chak lo takin nitin kros puin kan Lalpa hniaka zui kan lo inhuam a nih kha maw. Leilehnaah kut nghatin hnunglam hawi leh tawh lo turin thu kan thlung fel tawh bawk si. "Bawiha... hmangaih ngai lohte Lalpa hming avanga hmangaih tur a i tiam kha kum pawh a vei hma hian i theihnghilh ta em ni?" han tih mai ka duh na a... a rilru a nat ka hlau deuh si.

A Lehkhabu Thianghlimah thu tiam mai mai lo turin Chungnungbera chuan min hrilh. Lal fing hmingthang Solomona ka ngei hmangin, "Pathian hnena thu i tiam chuan ngaihthah suh......Thu tiama hlen si loh ai chuan tiam loh law law i tan a tha zawk." a ti a ni lawm ni. Amah kan Lalpa leh Chhandamtu ngei khan he khawvela a lenlai khan, "Ni chu ni, ni lo chu ni lo" ni mai tur a nih min kawhhmuh. Heng thute hi lak zam mai mai chi an ni lo ve. Hruaitu ropui Josua leh a chhungte kha keini chhungkaw tlawm tak hian kan zirlai pawimawh an ni e- "Kei leh ka chhungte erawh hi zawngin LALPA rawng a nia kan bawl dawn ni" tih tlat zel i tum ang aw.

Khawvel nawmsakna hian min hip avangin Lalpan, "Leng dang darang a chhai an ti che!" min tih palh loh nan koh kan nih laia kan chhanna kha vawng reng ila. Nang pawh ka fapa duhtak- "Lalpa i hming avanga kalsan ka neih nan hna tha tak min pe ta che" ti a i dilna a chhan dan che leh, hlim tak leh tluang taka hna i thawh mek lai kalsan ta i nih kha vawng reng ang che. Kei i pa engmah lo pawh hian, ka hna a kaisan beiseina leh hlawh sang zawk inhawn mek laia Lalpa zui ka thlan zawk tak kha ka hriatchhuah hian min pui ve fo.

Tlema kawng bumboh deuh Lalpa rawng kan bawlnaah hian kan zawh chang a awm thin. Tawrhna tel lovin lallukhum a awm lo an ti ngai e. Kawng awlsam zawh tur kan zawnna lamah hian kan hmangaih hmasa aia duh zawk neih palh ava hlauhawm em. Hmangaih Johana hmanga zilhna, " Nimahsela demna che ka nei a ni, i hmangaihna hmasa ber kha i ban tak avangin" tih ang hi dawng lo turin fimkhur a pawimawh e. Kan Lalpa leh Chhandamtu hmangaihna hmasa ber kha vawng tlat ila. Min hmangaihtu Lalpan -"Lengdang darang a chhai an ti che" min tihpalh lohna turin Amah kan hmangaihna hi i vawng nung tlat zel ang.

Dik tak chuan thahnem kan ngaih luatah hian Lalpa hming lam chungin ringtute hian -Lengdang darang kan chhai mai chang a tam thei awm a nia! Lal Davida pawh khan, "I ina ka thahnemngaihnain min eizo" a lo ti ve mauh mai. Kan thahnemngai lutuk hi ei zawhin kan lo awm palh mai ang tih ava hlauhawm em!!! A kohhran (corps) tan kan inpe, theihna zawng zawng kan hmang. Thahnemngai em emin hmasawnna, thanna, intodelhna leh thildang tam takah kan hmanhlel a ni thei. "Marthi, Marthi, thil tam tak i ngaihtuah a, i buai a nih hi: thil pakhat chauh a pawimawh e; Marin chan tha chu a thlang a, chu chu laksak tur a ni lo ve" a tih ang hian Marthi chan hi kan chang mai palh dah rual ang e.

Ka Lal leh Chhandamtu hian- "Lengdang darang a chhai an ti che!" min tih lohna turin Ama tan chauh ka rinawm tlur reng dawn. Tul takin nitin ka hun rawngbawlnan hmang zel chungin "Lalpa nang chauh hi i ni min hmangaihtu, ka thlang ber che" ka ti zel dawn a ni.

Wednesday, November 23, 2011

Fanu thar Lalpan min pe leh ta

Ni khua a rei ta a niang kan fa tlum ber hialin kawppui tur a thlang fel ta than mai! Blue Mount English Medium School kan enkawl laia piang kha a ni a. School hmunah kan awm chilh a ngai. Chung hunlai chuan khua atangin school awmna chu a fal ve deuh nalh.

Naupang tlem (7) boarder kan neih avangin hostel kan kalpui ve. Chakkhai ilo vel khua a bazar ni (Ninga ni/Thursday) a lam a ngai thin. Naupai rit tak tawh chungin ka nupui duhtakin kan chhungkaw ei tur leh hostel naupang ho ei tur bawr taka a phur thin kha mitthlain a la hmu fo mai. Hetih laia a pai hi kan fapa naupang ber Davie VR Siama hi a ni. A lo piang hlim chu sam a nei lova a lu a kawlh mam tha hle. A u te pahnih mipa an nih avangin hmeichhia ni ve tawh se ka lo ti rilru mai mai thin. Kan fapa lo piang hian min tihlim em em. A nu hi chuan mipa a duh zawk reng tlat. Nausen hrisel tak a ni a, a naupan chhung pawhin a thang duang fu.

Tawng duh leh boruak ngam ang reng tak a ni a, a u te hian kan chhungkaw khual chhawntu an ti fiam thin. Tawng a zir tan vel laiin Training College lamah sawn kan ni a. Cadet ho chaw ei dar a rik tawh hi chuan-"chu kan chaw ei dar a ri" tih leh tlan chhuah a rual fo. A reh viau chuan cadet room-ah emaw, a u Mami (Janet) te in lamah a lo awm a ni zel.

School a kai ve theih kum chuan a u Tete-a'n a hruai thin a. An unauva inngheng riala an inkai hnak hnak kha mitthlaah a chambang thei lo. Tuk khat chu a rawn tap haw. A u hian a rawn kai a. "A pa, Mapuia a tap zel. Tihngaihna ka hre lo. Keimah hi min hrem mai rawh" tiin a u hian a nau aiah tawrh huamin a rawn haw pui! Ka mittui a tla sawk. Hrem chu a har khawp mai. Unau in hmangaih leh khawngaih tak an ni. An inkawmngeih viau thin bawk.

Aizawla kan pem hnu ah an thiante ho nen Lalpa Thlarauvin a khawih. An thianho naupangte kha YP corps dangah te sawm an ni ve. Tawngtai khawlah an tang thul. An unau hian Bible chang te an sawidun thina. Thufing 6:20-23 hi kum 6 mi vel a nih laia an sawidun fo zinga pakhat chu a ni.

Thla hnih emaw chauh Aizawlah kan awm tihin meningitis (thluak a khawsik lut) avangin thih ngamin a na. Kan mangang thin hle. Kar hnih chhung chu a nu nen mut kan hmu lo a ni ber. Mahse mutchhuak reng reng kan hre lo! Chhandam Sipai tam takin min tawngtaipuina Lalpan a chhanga side effect nei lovin tun hi a thleng chho leh thei. Lalpa tihdamna hi ava ropui tak em!

Kan rawngbawlna avangin Kolkataah an unauva hnutchhiahin Sri Lankaah kum 5 chhung kan awm san. A u te pahnihin Aizawl lamah an awm san a tul leh ta zel a. A khawhar hnem atan sava a khawi. Khawngaih hle mahila Lal rawng kan bawl a tul si a, amaha khawsak a zir ve a ngai ta a ni.

Tunah chuan le Lalpa min pek malsawmna kan fanu pahnihna kan chhungkuaa rawn hruai luttu a lo ni ta reng mai. Kan fanu thar Ahma-i (PC Lalhmangaihi) Lalpan min pe hi kan lawm hle. Pathian chungnungbera kutin mal sawm sela nupa hlim tak an nih zel kan duhsak.

Fanu thar duhawm tak Lalpan min pek avangin kan lawm tak zet. A tlum ber tur kha a laihawlah a piang ta !!! Kan lawmna erawh a nep chuang hauh lo. Lalpan fanu thar tha tak min pek leh tak avang hian kan lawm em em a ni.

Trincomalee khawpui bula beach.