Lengdang darang a chhai an ti che!

Kan nupa a mahni tuipui lam lam buaipuia kan zanriah eikham kan thut laiin "Lengdang dar ang a chhai an ti che!" tih hi ka rilruah lo lut tlat mai a. Ram khata Kohhran hruaitu ber ve ngaihtuahna a lut atan chuan ava khawvel e.... i lo ti hman pek e lo? a awm khawp mai. Kan nu pawhin, "E he.. i tleirawl lai i ngaihtuah em ni?" ti pawh nise dem chi a ni lo ang.

Kan fa hmingkoh nen Facebook-ah kan in chat a, a boruak tawnin a rawngbawlna lama a tuiloh phahna thlen theih palh awl thu a rawn sawi zauhva. Chu tawngkam chuan ka rilru a khawih na hle. Nia keini nupa leh kan fapa hian Lalpa rawngbawl hi kan lo thlang tawh tih sawinawn a tul lo vang. Khawvel thil dang hnawlin Paula dungthulin.."hrehawm tam tak tuarin Pathian ram kan lut tur a ni reng a ni" kan ti tawh a.... Chak lo takin nitin kros puin kan Lalpa hniaka zui kan lo inhuam a nih kha maw. Leilehnaah kut nghatin hnunglam hawi leh tawh lo turin thu kan thlung fel tawh bawk si. "Bawiha... hmangaih ngai lohte Lalpa hming avanga hmangaih tur a i tiam kha kum pawh a vei hma hian i theihnghilh ta em ni?" han tih mai ka duh na a... a rilru a nat ka hlau deuh si.

A Lehkhabu Thianghlimah thu tiam mai mai lo turin Chungnungbera chuan min hrilh. Lal fing hmingthang Solomona ka ngei hmangin, "Pathian hnena thu i tiam chuan ngaihthah suh......Thu tiama hlen si loh ai chuan tiam loh law law i tan a tha zawk." a ti a ni lawm ni. Amah kan Lalpa leh Chhandamtu ngei khan he khawvela a lenlai khan, "Ni chu ni, ni lo chu ni lo" ni mai tur a nih min kawhhmuh. Heng thute hi lak zam mai mai chi an ni lo ve. Hruaitu ropui Josua leh a chhungte kha keini chhungkaw tlawm tak hian kan zirlai pawimawh an ni e- "Kei leh ka chhungte erawh hi zawngin LALPA rawng a nia kan bawl dawn ni" tih tlat zel i tum ang aw.

Khawvel nawmsakna hian min hip avangin Lalpan, "Leng dang darang a chhai an ti che!" min tih palh loh nan koh kan nih laia kan chhanna kha vawng reng ila. Nang pawh ka fapa duhtak- "Lalpa i hming avanga kalsan ka neih nan hna tha tak min pe ta che" ti a i dilna a chhan dan che leh, hlim tak leh tluang taka hna i thawh mek lai kalsan ta i nih kha vawng reng ang che. Kei i pa engmah lo pawh hian, ka hna a kaisan beiseina leh hlawh sang zawk inhawn mek laia Lalpa zui ka thlan zawk tak kha ka hriatchhuah hian min pui ve fo.

Tlema kawng bumboh deuh Lalpa rawng kan bawlnaah hian kan zawh chang a awm thin. Tawrhna tel lovin lallukhum a awm lo an ti ngai e. Kawng awlsam zawh tur kan zawnna lamah hian kan hmangaih hmasa aia duh zawk neih palh ava hlauhawm em. Hmangaih Johana hmanga zilhna, " Nimahsela demna che ka nei a ni, i hmangaihna hmasa ber kha i ban tak avangin" tih ang hi dawng lo turin fimkhur a pawimawh e. Kan Lalpa leh Chhandamtu hmangaihna hmasa ber kha vawng tlat ila. Min hmangaihtu Lalpan -"Lengdang darang a chhai an ti che" min tihpalh lohna turin Amah kan hmangaihna hi i vawng nung tlat zel ang.

Dik tak chuan thahnem kan ngaih luatah hian Lalpa hming lam chungin ringtute hian -Lengdang darang kan chhai mai chang a tam thei awm a nia! Lal Davida pawh khan, "I ina ka thahnemngaihnain min eizo" a lo ti ve mauh mai. Kan thahnemngai lutuk hi ei zawhin kan lo awm palh mai ang tih ava hlauhawm em!!! A kohhran (corps) tan kan inpe, theihna zawng zawng kan hmang. Thahnemngai em emin hmasawnna, thanna, intodelhna leh thildang tam takah kan hmanhlel a ni thei. "Marthi, Marthi, thil tam tak i ngaihtuah a, i buai a nih hi: thil pakhat chauh a pawimawh e; Marin chan tha chu a thlang a, chu chu laksak tur a ni lo ve" a tih ang hian Marthi chan hi kan chang mai palh dah rual ang e.

Ka Lal leh Chhandamtu hian- "Lengdang darang a chhai an ti che!" min tih lohna turin Ama tan chauh ka rinawm tlur reng dawn. Tul takin nitin ka hun rawngbawlnan hmang zel chungin "Lalpa nang chauh hi i ni min hmangaihtu, ka thlang ber che" ka ti zel dawn a ni.

Fanu thar Lalpan min pe leh ta

Ni khua a rei ta a niang kan fa tlum ber hialin kawppui tur a thlang fel ta than mai! Blue Mount English Medium School kan enkawl laia piang kha a ni a. School hmunah kan awm chilh a ngai. Chung hunlai chuan khua atangin school awmna chu a fal ve deuh nalh.

Naupang tlem (7) boarder kan neih avangin hostel kan kalpui ve. Chakkhai ilo vel khua a bazar ni (Ninga ni/Thursday) a lam a ngai thin. Naupai rit tak tawh chungin ka nupui duhtakin kan chhungkaw ei tur leh hostel naupang ho ei tur bawr taka a phur thin kha mitthlain a la hmu fo mai. Hetih laia a pai hi kan fapa naupang ber Davie VR Siama hi a ni. A lo piang hlim chu sam a nei lova a lu a kawlh mam tha hle. A u te pahnih mipa an nih avangin hmeichhia ni ve tawh se ka lo ti rilru mai mai thin. Kan fapa lo piang hian min tihlim em em. A nu hi chuan mipa a duh zawk reng tlat. Nausen hrisel tak a ni a, a naupan chhung pawhin a thang duang fu.

Tawng duh leh boruak ngam ang reng tak a ni a, a u te hian kan chhungkaw khual chhawntu an ti fiam thin. Tawng a zir tan vel laiin Training College lamah sawn kan ni a. Cadet ho chaw ei dar a rik tawh hi chuan-"chu kan chaw ei dar a ri" tih leh tlan chhuah a rual fo. A reh viau chuan cadet room-ah emaw, a u Mami (Janet) te in lamah a lo awm a ni zel.

School a kai ve theih kum chuan a u Tete-a'n a hruai thin a. An unauva inngheng riala an inkai hnak hnak kha mitthlaah a chambang thei lo. Tuk khat chu a rawn tap haw. A u hian a rawn kai a. "A pa, Mapuia a tap zel. Tihngaihna ka hre lo. Keimah hi min hrem mai rawh" tiin a u hian a nau aiah tawrh huamin a rawn haw pui! Ka mittui a tla sawk. Hrem chu a har khawp mai. Unau in hmangaih leh khawngaih tak an ni. An inkawmngeih viau thin bawk.

Aizawla kan pem hnu ah an thiante ho nen Lalpa Thlarauvin a khawih. An thianho naupangte kha YP corps dangah te sawm an ni ve. Tawngtai khawlah an tang thul. An unau hian Bible chang te an sawidun thina. Thufing 6:20-23 hi kum 6 mi vel a nih laia an sawidun fo zinga pakhat chu a ni.

Thla hnih emaw chauh Aizawlah kan awm tihin meningitis (thluak a khawsik lut) avangin thih ngamin a na. Kan mangang thin hle. Kar hnih chhung chu a nu nen mut kan hmu lo a ni ber. Mahse mutchhuak reng reng kan hre lo! Chhandam Sipai tam takin min tawngtaipuina Lalpan a chhanga side effect nei lovin tun hi a thleng chho leh thei. Lalpa tihdamna hi ava ropui tak em!

Kan rawngbawlna avangin Kolkataah an unauva hnutchhiahin Sri Lankaah kum 5 chhung kan awm san. A u te pahnihin Aizawl lamah an awm san a tul leh ta zel a. A khawhar hnem atan sava a khawi. Khawngaih hle mahila Lal rawng kan bawl a tul si a, amaha khawsak a zir ve a ngai ta a ni.

Tunah chuan le Lalpa min pek malsawmna kan fanu pahnihna kan chhungkuaa rawn hruai luttu a lo ni ta reng mai. Kan fanu thar Ahma-i (PC Lalhmangaihi) Lalpan min pe hi kan lawm hle. Pathian chungnungbera kutin mal sawm sela nupa hlim tak an nih zel kan duhsak.

Fanu thar duhawm tak Lalpan min pek avangin kan lawm tak zet. A tlum ber tur kha a laihawlah a piang ta !!! Kan lawmna erawh a nep chuang hauh lo. Lalpan fanu thar tha tak min pek leh tak avang hian kan lawm em em a ni.

Trincomalee khawpui bula beach.

Outing

Antipolo khua a Loreland farm resort an tih mai, Manila atanga darkar 1 vel tlanah Outing kan nei a. A hmun hi a nuam ve hranpa. Hetianga intihhlimna tur bik liau liauva siam a nih avangin. Mau a sak buk kan hmang hawh a. Nilenga hun hmang turin bu kan khuar.

Kan chenna ram mite hi zai nuam ti leh uar tak mai an ni. Videoke an uar hle. Videoke hi rimawi chi hrang hrang rem sa, computer ang deuhva khungsa play mai theih a ni. 5 Pp in a thlan theih a. Music bawm chhungah khan cheng nga thir thlakin rimawi mahni duh zawng a zawnawlna bu a number milin an va hmet chhuak a. Hla thu ziak a rimawi remin a screen inches 22 vel turah a rawn pho chhuak nghal zel. Ka nupui duhtak leh a thian chhar thar pawhin hei an sa dun ve a nih hi! Chutiang rimawi bawm chu hawh theihin an siam a, chhungkaw hun bik, pian cham lawm leh ilovah an hmang thin. Zai nuam an tihdanah te leh kawng tam takah kan in ang hle mai.

Keini nupa pawh kan thlenna la rei lo hle mahse kan ngam sarh mai. Buaithlak ber zawk chu tawng kan la thiam lo hi a ni. Khawi hmunah pawh kal ila anmahni mi emaw min lo ti nghal zel si! Tagalog (an tawng tlanglawn ber)in min lo bia a, kan hre ta thin lo hi a manganthlak!!!

Kan THQ ah hian thawktu kan ngah ang reng hle. Kohhran dang 2 chiah an awm. An za hian an taimain an hna an thawk tha em em vek. Mahni tihtur leh hna chin an thliar fel. Office a thawh hun chhung hi darkar 8 a ni. Thlen hun ruat ngheh a awm lo. Ban hun pawh a inrual hek lo. Chhun chaw ei khamah tawngtaihona hun kan hmang thin. Kan awm kim ber lai a nih avangin.

A thleng hma an haw hma mai a, a thleng har deuh chu an thawk rei mai. Tumah mahni hunbi aia tlem hmang an awm ngai lo hi an puitlin zia tilangtu tha tak a ni awm e. Chuvang chuan hetianga thawk lak hun han siamsak pawh hi an phu hliah hliah.


Keini nupa pawhin a kotlangah hlim takin kan thiante ho kan lo uap ve. Nilengin volley ball, basket ball, tuichen, zai, leh chhungtinin anmahni in atanga ei tur an rawn ken in tem kual tirin hun hlim takin kan hmang. Beng a tlai a, ka lam pawh a awl vak lo. Typhoon thleng tura inralrinna an puang chungin rinnain kan kal. Lalpan kan tawngtaina a chhanga kan haw kawngah a siper avanga ruah lo sur tih loh chu khaw duai nuam tawk chiahin nileng min pe. Ava lawmawm tak em!

My "Little General" : A Big "Lieutenant"

Cadet laia naupai awih loh avanga dan lo anga Training chhunga piang ni a sawi. Kan fa hming koh. A Pu in Lalpa a ka lawm thin zia min hmuhpui avanga Lalhlimpuia hming a phuah. Nu Awii'n duhsak taka Timothy ti a Bible hming a phuahsak. Keini a nu leh pa leh a pi leh pu ten Mambawiha ti a kan koh. A sen lai atanga Lalpa pual tura ka thinlung taka ka lo hlan ve thin chu April ni 10, kum 2011 khan Chhandamna Sipai Pawl a hun puma rawngbawl tura nemngheh a lo ni ve ta.

Thim hlim atangin a nuin a vei tan a. Zan dar riat velah Kolasib hospital kan panpui. Zanah ka riahpui phal a ni lo. Rilru a helhkam ul chungin Training College ah ka kir san a ngai. A tuk zingah a lo piang ta. Kan fa hmuh hmasak ber chu Nurse Masthangi'n ( nu Mas-i) a chhar. Dam leh him taka a lo piang kan lawm zia kha aw!!!

A saptawng hriat hmasak ber chu, "where is the moon" tih a ni, a pa Fela'n a ti. He a sap tawng thiam hi entir tur chuan thla en zan a nih ngei a ngai. Thla en tumin van lam a zawn kual vat thin avangin. A pa Fela wheel burrow ah a tang thin. A keah man sakin a kutin a in nam khalh a a kal kual a, nuam a ti thei hle.

Hnahthialah school luh tan tir kan tum. Kerela mi an Headmistress a hlau tlat mai a a buaithlak khawp. Kawng dangah chuan a fel thei hle . Zun ram te hi a hmun taka thiar a tum tlat zel. Buaipui a ngai khat. Tripura a kan awm laiin Bru naupang pakhat hi kan awmpui a. Behliangchhip corps in an sponsor a ni. Blue Mount school ah chu naupang chu kan luhtir. Bokrom Joy a ni a, a u tak tak emaw a ti mai. A duhsak bakah mi zingah te hian hnam dang a nih a lan loh dan tur hi a ngaihtuah ve ran reng. Hmangaihna pianpui a ngahin mi khawngaih thei tak a ni.

Kan phak ang tawka dikna kan zirtir hi a nun chhuahpui ve niin ka hmu. Tum khat chu Krismas dawnah a pu Mathana hian a pheikhawk dawr nghahpui atan a sawm a. Krismas thawmhnaw vel tum sak tiamin. An putu chuan an va nghak ta ngei a. A ni hnih ni tlaiah chuan a pu Mathana chuan,"U Zamlo, a dik dawn hauh lo mai. Tima rilru thianghlim tak mai hi kan ti khawlo dawn tlat. Lokal tawh lo mai rawhse" a rawn ti a. An thil zawrh a pu Mathana'n, "Kan leina aia tlawm a ni na a la mai rawh u" a lo tih thin chu, a hrethiam lo a lo ni. "Ka pu Mathan chutianga kan hralh te chuan kan kawt mai ang asin" a lo ti thin a ni awm e.

Lalpa kohna chhanga hetia rawngbawltu nemngheh a lo ni ta mai hi kan lawm hle mai. A kotu Lalpa hnenah lawmthu kan sawi bang thei lo. Training chhunga zirtirtute hnenah lawmthu kan sawi. Thenkhat chuan " A nu leh pate kawng a tluang em a, anmahni ang tur hi emaw a ti a ni mai lo maw? Kohna a dawng tak tak lo ang a!" an ti thin a ni awm e. Cadet a nih chhunga Lalpan a kohna nemnghehna kawng hrang hranga lo lang chhuak te avang khan Lalpan a ko ngei tih hi chiang zualin kan hria a kan lawmna a sang zual.

My Little General ka tih thin kha tunah zawng "My BIG Lieutenant" a lo ni ta hlauh zawk. Lalpa chu fakin awm rawhse.

LINQUENDA

Tun tum ang renga kan pem tur kan buai hi a la awm ngai lo. Sipai Pawl bial then dana zone danga pem tur kan nih vang chu puh mawh chi a ni lo vang. Kan thawmhnaw thawn vel kan agent ten an lo ziak dik lo te leh thil dang a awm nual mai. Mahse kawng tinrengah Lalpan min hruai zia hmuin kan inhria a kan va lawm em!!!

Bangkok atanga Manila pan tura kan thlawhna tur check gate zawnga kan nupa a kan inzui pawh hmela khual kan nih lang ta hauh lo chu kan ngampa ve sarh. Van Sipai thuamkima inbel kan ni bawka engmah harsa a awm lo. Kolkata kan chhuahsan dawn laia kan baggage excess avanga book dan tura kan tangkhang deuh tih loh chu.

Manila khawpui pan tur thlawhnaah chuan kan han thufel a, kan hma a pa pakhat chuan Filipino-in Nu-i chu a han be nghal pang. A chhang thei ta lo chu mak a tiletling hmel khawp.

Kan han tum chiah chu "Mabuhay" (chibai tihna) Commissioner Chianghnuna'n min lo hrilh chu tim tak chungin ka han hmang nghal a. Mi a ti khawtual leh zualin ka hria. Sunbury Court a Filipino nula thawkin min hrilh "Salamat" (ka lawm e) tih pawh ka hmang tangkai fu. Airport chhungah ngawt pawh pali velin min be sual hman!!!

Rinaiin khua a lo lum. CS leh THQ staff engemawzatin min lo hmuak. Min hmu chiah chu anmahni mi ang min tih thu hlir min hrilh nak nak. Mahni ram thleng kan ang ta mah mah mai ka ti! Airport atanga kan tlan chhuak chu kan kualpawp hnuah kan in tur chu kan thleng ta. 7483 Willow Street, Marcelo Green Village, South Superhighway a awm a lo ni.Airport bul lawk a ni a, thlawhna thlawk ri chu hriat tur a awm deuh reng.

Manila hi khawpui engemawzat inbelhkhawmin a siam a ni. Kan Office lamah kan thlen tukah kan kal nghal. Kan tum dan leh min lo beisei aia thleng har kan ni a, mahse inlawmna boruak erawh a tha hle tho. Hnam lam mawi tak takin min lo lawm a, ei leh in lam pawh kan tlai thawkhat e.

Nuam hle mahse engtikah emaw chuan kan chhuahsan leh a ngai dawn. Chuvang chuan Richard Warmbrundt a thuziak ka chhiar a tawngkam- LINQUENDA- I will have to leave it someday ti chungin bul kan tan leh ta a ni.

A MAK MANG E!!!

Ka ngaihtuah vang vang hian MAK ka ti thin. Kan chunga Lalpa Pathian thatzia hi a MAK tih hian a sawifiah hauh lo na a, sawidan dang ka hre lo. Ka ngaihtuah ngun poh leh mak ka tih a zual. Kohna ka dawn tirh lai te ka ngaihtuah a. Officer a tang turin Lalpan min duh nia hriatna thinlungah a awm. Chhandamna Sipai Pawl a Officer nih chu corps (kohhran) enkawl an hna niin ka ngai. Thil dang ka hre tam lo. Corps Officer ni tura koh niin ka inhria tih bak sawi tur a vang.

Mahni phak ang tawkah Lalpa tan hun pum hlanin kan pen chhuak. Hnunglam hawina tur chhan tam tak kan tawng ve fo. Mahse Lalpa min kotu rinawmzia kawng tam takin kan nunah a lang thin. Kan va lawm em! Kan do zawh loh lek lek harsatnaten min chim chang awm mahse Lalpa Pathian thatzia leh rinawm zia lantirtu an chang zel. Chhungkua ve a pumpa, chhuan tur awm lo dawna kan awm chang pawh a bo lo. Mahse mak taka Lalpa mi tirhte kan hmuh loh leh hriat loh atanga puitu lo awm kan tawn phahnate a ni daih!

Tlinglo leh chaklo takin mahse Chungnung kut kan chungah a awm tih chiang taka lantira awm zel siin, kum 25 dawn rawngbawlin kan kual ve ta. Heng kum chhungte hian kan Pa Pathianin min hruai dan hi "MAK" tak a ni. Kan mangan a phal a, kan nghei thelh thelh a phal a, kan mualpho erawh a phal ngai lo. Min hlatin hriat chang nei mahila, kan hnenah a awm reng tih a lantir thin.

Kum 2011 a lo her chhuak a, January ni 16 chuan London lam panin kan nupain Colombo atangin kan thlawk chhuak. Nidang ang lo takin Heathrow airport a kan tum thlawhna atanga kan chhuak chu Chhandamna Sipai Pawl officer Major hian kan hming fiah taka ziak lo lek kang va vain, thlawhna atanga chhuahna kawrawng tawp, building pangngai thlen chiah ah a lo ding vang mai han hmuh chuan, "a tak a ni em" ti a, mahni in sih ruk mai awl tak a ni.

Kan bungrua te min lak felpui vek hnuah kan chuanna tura motor lo ruahman khalhtu hnen min thlen a, kan thian dang lo thleng leh tur dawngsawng turin min kiansan ta. Tluang taka kalin darkar chanve velah kan thlenna tur Holliday Inn Sheperton, chu kan thleng a . Lieut.-Colonel Christine Rees -in min lo lawm. Kan in register fela kan pindan turah kan lut fel. Kan nupain kan in en a, "A mak mang e ti rawh" kan ti leh ringawt thin.

Training College a kan zirlaiin Officer pakhat hian min rawn tlawh a, "Sipai Pawl chhungah chhungkhat in nei em?" tiin min zawt. Keini nupa chuan tumah chhungkhat kan neih kan hriat loh thu leh officer phei chu hmelhriat kan CO te leh DC te bak kan neih loh thuin kan chhang. "Vanlaia tla ang in nih chu a" min ti a. A dik khawp mai. Mihring lamah chuan tumah khatih lai khan "Ka u, ka nau" han tihtur Sipai Pawl chhungah kan nei lo. Kristaah erawh chuan kan chhulkhat kualpui te vek an ni.

Heng kum chhungte hian Lalpan min hruaia kan kalna apiangah "Nu leh pa, u leh nau" kan pianpuite ang tluka min hmangaihtu min chhartir zel dan te hi mak kan ti bang thei lo. Tunah hei kan beisei ngai reng reng loh khawvela Sipai Pawl rorelna sang bera ngaih High Council a tel turin kan awm ve ta ran mai. Ava "MAK" tak em!!!

Isua thisen leh a felna rinchhan man hi kan tel reng mai a nih hi maw. "Lalpa kan lawm e" tih bak hian kan sawi thiam si lo a le. A mak kan ti leh ngawt mai zel dawn a nih hi.